Popuaryzacja mindfulness na zachodzie rozpoczęła się wraz z powstaniem programu redukcji stresu w 1979 roku. Nazwano go z czasem Mindfulness-Based Stress Reduction. Jej autorem jest John Kabat-Zinn. Popularność programu szybko wzrosła po opublikowaniu książki „Życie, piękna katastrofa”. Z czasem pojęcie mindfulness zaczęto utożsamiać z całym programem, ale czym tak naprawdę jest uważność?
Określenie mindfulness (uważność), używane teraz tak chętnie i powszechnie, w swej pierwotnej formie oznacza umiejętność skupienia się na odczuwaniu bodźców zewnętrznych i wewnętrznych. Przy czym bardzo istotne jest, by to skupienie nie było analitycznym procesem myślowym tylko odczuwaniem. Uważność wywodzi się z from medytacji znanych już we wczesnym hinduizmie, które zostały rozwinięte przez Buddę ok. 50 r. p.n.e. Rozwiniętą przez niego techniką jest Satipatthana. Jej celem nie jest oczyszczanie umysłu z wszelkich myśli, lecz zatrzymanie uważności na tym, co odczuwamy. Pomimo tego, że mindfulness ma korzenie w buddyzmie, nie jest obecny w tej kulturze na wyłączność. Uważność może być stosowana przez ludzi wszelkiego pochodzenia, kultury i religii. Nie wymaga, ani nie wymusza uznania jakiejkolwiek teologicznej idei.
Stan uważności to nie jest jakiś nadzwyczajny stan umysłu, tylko znany nam błogostan, kiedy zatrzymujemy się i coś obserwujemy. Celem jest utrzymanie takiego stanu przez dłuższą chwilę. Zazwyczaj nasz umysł nie jest uważnie skupiony na tym, co dzieje się w danej chwili. Nawet jeśli coś zwróci naszą uwagę, to bardziej interesuje nas jak na daną sytuację zareagować, niż to aby ją obserwować. Często myślimy też o przeszłości, lub planujemy coś na przyszłość. Wszystkie te aktywności są nam niezbędne do poprawnego funkcjonowania, przetwarzamy, zapamiętujemy i wykorzystujemy informacje. Problem w tym, że nasz mózg rozwija się wtedy nierównomiernie. To tak jakbyśmy, przesadzili na siłowni i rozwijali przyrost i siłę mięśni tylko w górnej partii ciała, ale zapomnieli o nogach. Dla naszego zdrowia psychicznego równowaga umysłu jest bardzo ważna. Zazwyczaj reagujemy automatycznie na to, co się wokół nas dzieje. Często chcielibyśmy reagować inaczej, ale trudno jest nam to zrobić bo zanim pomyślimy, to już zaczynamy działać. Uważność wykształca z nas umiejętność zwrócenia uwagi na to, co nasz umysł tak naprawdę robi.
W trakcie medytacji mindfulness zwracamy uwagę na ustalone odczucia, takie jak czucie oddechu, czucie części ciała, obserwowanie myśli, słuchanie dźwięków. Bardzo istotne jest, by starać się bardziej odczuwać, niż analizować. Jeśli coś zaczynamy nazywać lub oceniać, nasz mózg będzie pracował inaczej, niż jest to wymagane w praktyce uważności. Nasz mózg będzie generował więcej szybkich fal mózgowych zamiast zwolnić i odprężyć się. Najłatwiej wytłumaczyć to na praktyce oddechu, która jest bardzo powszechna. Jeśli będziemy uważnie czuć nasz oddech – trenujemy mindfulness, ale jeśli zaczniemy myśleć wdech lub wydech, lub liczyć oddechy to trenujemy medytację koncentracji, która uruchamia w naszym mózgu zupełnie inną aktywność. Na stronie neuromedytacja dowiesz się więcej o pracy mózgu w poszczególnych rodzajach medytacji.
Medytacja formalna to taka medytacja, w której pozostaje się w jakiejś pozycji przez dłuższy czas. To może być pozycja siedząca, leżąca, ale może być też spacer, czy bardzo powolne i uważne ruchy (pod warunkiem, że nie planujemy jutrzejszego spotkania w pracy, tylko jesteśmy tu i teraz z naszym pracującym ciałem). Natomiast nieformalne praktykowanie uważności, to skupianie uwagi na odczuciach w naszych codziennych aktywnościach takich jak jedzenie, zbieranie grzybów, zmywanie, mycie zębów. To wydaję się trudne, dopóki nie próbujemy robić tego po raz pierwszy. Wtedy okazuje się, że nasz umysł już po bardzo krótkim czasie zaczyna o czymś myśleć. Myśli te, często dotyczą przeszłości lub przyszłości. To są często te same myśli, które mieliśmy już wcześniej i które nie wnoszą nic nowego, ale powodują, że nasz mózg pracuje i nie może odpocząć. Kiedy myśli przycichają i pojawia się miejsce na obserwację, rozwija się umiejętność obserwacji samego siebie w różnych sytuacjach. Właśnie ten efekt powoduje, że uważność staje się coraz bardziej popularna. Obserwacja daje nam możliwość wglądu wgłąb siebie, w swój umysł i emocje, pomaga zrozumieć samego siebie i zaakceptować siebie i świat wokół.
mindfulness gdańsk
