Neuromedytacja to zastosowanie w medytacji zasad opartych na wiedzy o funkcjonowaniu mózgu. To wzięcie pod uwagę różnych potrzeb u różnych osób w różnych momentach ich życia. To zrozumienie jaki rodzaj medytacji wpływa na dany mózg pozytywnie oraz wiedza o tym jak uniknąć błędów w czasie nauki medytacji.
Neuromedytacja to zastosowanie w medytacji wiedzy o mózgu i jego funkcjonowaniu. W ostatnich latach badania naukowe nad medytacją bardzo się rozpowszechniły. Zaczęto badać różne rodzaje medytacji i ich wpływ na umysły zarówno doświadczonych mnichów, jak i osób początkujących. To daje zupełnie nowe możliwości w podejściu do medytacji i jej nauki. Wiemy o niej teraz dużo więcej i wiedzę tę możemy zastosować w trakcie nauki różnych metod medytacyjnych.
Neuromedytacja bierze pod uwagę wiedzę o tym jak różne rodzaje medytacji wpływają na nasz umysł i pomaga dopasować medytację do indywidualnych potrzeb danej osoby. Każdy mózg jest inny. Neuroróżnorodność powoduje, że mamy różne talenty, zainteresowania i ograniczenia. Dokonując w życiu wyborów często koncentrujemy się na tym, co wychodzi nam najłatwiej i najlepiej. Umysły niektórych ludzi są szybkie, cechuje je duża amplituda szybkich fal mózgowych, a inni mają więcej tych wolnych fal. Jedne i drugie mogą funkcjonować zupełnie normalnie, ale w pewnych warunkach, te „szybkie” mogą mieć problem ze zrelaksowaniem się i ciągłym natłokiem myśli. Te „wolne” mogą mieć problem z mobilizacją lub koncentracją. Dodatkowa komplikacja pojawia się w początkowej fazie nauki medytacji. Te szybkie będą miały tendencję do myślenia, analizowania i oceniania w czasie medytacji, te drugie będą miały tendencję do odpływania, marzenia i wyobrażania. „Szybkie” będą miały tendencję do Medytacji Koncentracji i generacji jeszcze większej ilości fal szybkich, „wolne” mogą mieć tendencję do Medytacji Mindfulness opartej na odczuciach i generacji jeszcze większej ilości fal wolnych. Wniosek, który się nasuwa jest często podkreślany przez doświadczonych nauczycieli medytacji.
Medytacja nie musi się nam na początku podobać. Wręcz przeciwnie jest duża szansa na to, że te formy medytacji, które nam najmniej odpowiadają są tymi, które są nam najbardziej potrzebne. To dlatego, że nasz mózg ma problem z wejściem w pożądany stan i jest to trudne. To tak jak z nauką gry na nowym instrumencie lub nowej dyscypliny sportu. Bardzo często na początku nie wychodzi to najlepiej i nie jest to szczególnie przyjemne. Z czasem jednak coraz chętniej do tej czynności wracamy, bo umiemy ją coraz lepiej. Wielu z nas niechętnie wychodzi ze swojej „strefy komfortu”. Jednak umiejętność podjęcia trudnych wyzwań, może być w przypadku nauki medytacji bardzo przydatna. Neuromedytacja i pomiary biofeedbacku pomagają zrozumieć, czemu dana medytacja jest dla nas trudna i jak osiągnąć stan umysłu, który pomoże nam w uzyskaniu wewnętrznej harmonii i równowagi.
Neuromedytacja może wspomagać wybór odpowiedniej medytacji i naukę medytacji pomiarami biofeedbacku. Każdy mózg jest inny i dobrze jest sprawdzić jak możemy go rozwinąć. Na starcie można sprawdzić, jak pracuje i czy jego funkcjonowanie wykazuje jakieś odchylenia od normy, które uniemożliwiają osiągnięcie równowagi. Jeśli chcemy się lepiej koncentrować, to praktykujemy Medytację Koncentracji, jeśli chcemy się zrelaksować to praktykujemy Medytację Mindfulness lub Spokojny Umysł, jeśli chcemy poprawić swoje relacje z innymi – Medytację Życzliwości.
Neuromedytacja wspiera naukę medytacji – zwłaszcza w początkowej fazie, kiedy bardzo trudno jest się zorientować, co tak naprawdę w czasie medytacji trzeba robić. Dzięki najnowszym badaniom naukowym wiadomo jakie fale mózgowe i w której części mózgu kształtują się w umysłach ludzi praktykujących medytację. To pozwala nam na wsparcie nauki medytacji pomiarami biofeedbacku. Jeśli w czasie praktyki neuromedytacji wynik pomiaru fal mózgowych zbliży się do oczekiwanego, praktykujący dowie się o tym. To pozwoli Ci szybciej poznać nową, inną niż dotychczas, pracę mózgu i zaoszczędzi wiele godzin nauki i błądzenia we własnych myślach. Dowiesz się też, czy dobrze oddychasz i jaka jest reakcja emocjonalna twojego organizmu. To wszystko pomoże Ci nauczyć się medytować dużo szybciej niż zwykłą metodą prób i błędów. Problem z medytacją jest taki, że bardzo ciężko w sposób werbalny jest przekazać, co w danej medytacji powinno się czuć i robić. Jedyną metodą jest spędzenie wielu godzin prób z własnym umysłem. Potrzeba do tego czasu, cierpliwości i otwartości. W dzisiejszych czasach niewiele osób może sobie na to pozwolić. W moim przypadku neuromedytacja oszczędziłaby mi 10-15 lat błądzenia.
Neuromedytacja chroni nas przed niektórymi skutkami ubocznymi medytacji związanymi z zachwianiem równowagi. Umiar we wszystkim ma znaczenie, w nadmiarze szkodzi nawet woda. Praktykowanie bez opamiętania tego samego rodzaju medytacji, może pogłębiać problem, który w naszym mózgu już istnieje, stworzyć nowy lub zastąpić stary. To wynika z tego, że nasz mózg najchętniej robi to, co lubi. Sama byłam przykładem takiej praktyki. Mój mózg jest szybki, bardzo szybki. Studia na politechnice, praca jako informatyk przez wiele lat oraz praktykowanie medytacji koncentracji spowodowały, że mój mózg produkował coraz więcej fal szybkich. Mogłam nauczyć się nowego systemu w weekend i w poniedziałek zastosować go w pracy, ale to miało swoją cenę. Skutki uboczne jakich można wtedy doświadczyć to problemy ze snem, kotłujące się myśli, niepokój. W następnej fazie mogą pojawić się ruminancje, nerwowość, lęki i wypalenie zawodowe. Na szczęście w porę udało mi się zorientować, że coś jest nie tak i potrzeba mi czegoś innego. Lubiłam medytację opartą na koncentracji – mój mózg ją lubił, to było łatwe i przyjemne. Czułam jednak, że medytacją mogę osiągnąć inny efekt. Brakowało mi harmonii i równowagi. Wtedy zaczęłam szukać innych źródeł i inspiracji. Podobny błąd może zrobić ktoś, kto ma więcej fal wolnych. Jego/jej umysł będzie uciekał w odprężenie, odczucia, fantazje w czasie medytacji i może jeszcze bardziej nasilić generację fal wolnych. Jeśli to się stanie w korze przedczołowej – to mogą pojawić się problemy z koncentracją, analizowaniem sytuacji, podejmowaniem decyzji i mobilizacją.
To jest jedno z najczęściej zadawanych mi pytań. W typowym neurofeedbacku stosuje się sam trening odpowiednich fal mózgowych bez instrukcji o samej medytacji oraz bez sprawdzeniu po medytacji, co zadziało się w jej trakcie i czego doznała osoba, która się uczy. Czyli sam trening, bez nauki. To było dla mnie ogromne rozczarowanie, kiedy poszłam sama zobaczyć jak to wygląda. Najczęściej jest tak, że wchodzi się do gabinetu, ma się podłączane elektrody, kiedy idzie nam dobrze z głośników leci muzyka, kiedy nie idzie dobrze – muzyka przycicha, odłączamy elektrody, dziękuję i wychodzimy. Czy to pomaga? Często tak, bo mózg trenuje korektę swoich deficytów lub nadmiaru jakiegoś rodzaju fal. Neurofeedback jest często bardzo skuteczny w poprawianiu funkcjonowania mózgu. Czy to uczy medytować? Nie. Tak naprawdę neuromedytację w znacznej części można praktykować bez sprzętu biofeedback. Pomiar ma za zadanie powiedzieć nam jaki jest wyjściowy stan umysłu i co możemy poprawić w funkcjonowaniu mózgu. Może też pomóc w nauce medytacji, kiedy powiadamia nas o tym, czy zbliżamy się do pożądanej w danej medytacji pracy mózgu. Jednak nadrzędnym celem neuromedytacji jest nabycie umiejętności medytowania i, co najważniejsze, umiejętności korzystania z efektów medytacji na co dzień. Do tego potrzebne jest umiejętne pokierowanie osobą, która się uczy, bazujące na własnej, wieloletniej praktyce medytacji oraz umiejętności przybliżenia danej osobie jej własnych doświadczeń, których doznaje w czasie praktyki.
Wszystkie medytacje można przydzielić do jednej lub więcej z czterech kategorii: Koncentracja, Uważność, Spokojny Umysł i Życzliwość. Rodzaj medytacji możemy określić w oparciu o sposób, w jaki skupiamy się podczas medytacji, naszą intencję podczas praktyki oraz sposób, w jaki praktyka wpływa na mózg. Wyniki osób doświadczonych w medytacji są zbieżne w ramach tego samego rodzaju medytacji. Dzięki temu wiemy do czego mamy dążyć. Możemy zmierzyć fale mózgowe w różnych rejonach mózgu i już wiemy, czy robimy postępy, czy nie.
Ten rodzaj neuromedytacji poprawia koncentrację, uwagę, skupienie, funkcjonowanie wykonawcze i aktywność mózgu, zwiększając funkcje poznawcze. Może być szczególnie pomocny w przypadku ADHD, problemów z pamięcią lub pogorszenia funkcji poznawczych.
Rozwija spokojną, pozbawioną osądu świadomość i umiejętność dystansowania się od myśli, uczuć i doznań cielesnych. Może być szczególnie korzystny w przypadku stresu i niepokoju.
Minimalizuje wewnętrzną rozmowę, pomaga doświadczyć spokoju i równowagi. Ta forma praktyki może być idealna w przypadku tendencji obsesyjno-kompulsywnych, zaburzeń odżywiania, uzależnień i problemów osobowości.
Poprawia nastrój i rozwija uprzejmość, życzliwość i współczucie. Ta forma może być najlepsza w depresji, budowaniu empatii i wzmacnianiu relacji.
Możliwe, że powyższe opisy same udzieliły Ci odpowiedzi, która z neuromedytacji mogłaby pomóc Ci w rozwiązaniu problemów z funkcjonowaniem Twojego umysłu. Jeśli jednak tak nie jest, to możliwe jest dobranie jednej, lub więcej, z nich na podstawie wywiadu oraz pomiaru fal mózgowych.
Ph.D. Jeff Tarrant; 2017; Meditation Interventions To Rewire The Brain
neuromeditationinstitute.com
W. Hasenkamp, L. Barsalou; 2011; Mind wandering and attention during focused meditation: A fine-grained temporal analysis of fluctuating cognitive states
